Dżuma – objawy,leczenie i profilaktyka.

Dżuma (czarna śmierć, mór, zaraza morowa) - ostra bakteryjna choroba zakaźna występującą u gryzoni i (rzadziej) innych drobnych ssaków, a także człowieka. Jest to choroba o podłożu bakteryjnym wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.Wyróżnia się trzy postacie dżumy: dymieniczą, posocznicową i płucną. Najczęstszą formą u ludzi jest dżuma dymienicza, która charakteryzuje się tym, iż bakterie wędrują wraz z krwią do węzłów chłonnych. Po kilku dniach zaczynają się pierwsze objawy – powiększenie narządów wewnętrznych. Postać płucna jest powikłaniem postaci dymieniczej i jest bardzo zaraźliwa ze względu na to, iż przenosi się drogą kropelkową.
Pierwszymi objawami dżumy zwykle są dreszcze, silne bóle głowy, wysoka gorączka. Później pojawia się powiększenie wszystkich węzłów chłonnych, miejsca te stają się bolesne i ropieją. Dżumie płucnej towarzyszy natomiast silny, suchy kaszel, który zmienia się w krwioplucie i sinicę. Dżuma nieleczona natychmiast powoduje zgon pacjenta w przeciągu około pięciu dni. Choroba ta jest niezwykle niebezpieczna i prawdopodobnie do Europy przybyła z Afryki Północnej. Zarówno wśród zwierząt jak i ludzi najczęsciej występuje, dymienicza forma dżumy. Do zakażenia dochodzi zwykle w wyniku pokąsania przez pchły uprzednio zainfekowane w wyniku pokąsania szczurów, wiewiórek, piesków preriowych lub innych małych ssaków. W następstwie infekcji bakterie migrują wraz z krwią i chłonką do węzłów chłonnych, co po około pięciu dniach objawia się regionalnym powiększeniem tych narządów (tzw. dymienicą). Postać dymienicza dżumy wywołana może być także spożyciem skażonego pokarmu lub wody (rzadkie u ludzi).
Postać septyczna jest zazwyczaj powikłaniem dżumy dymieniczej. U części chorych rozwija się, z pominięciem postaci dymieniczej, od razu pierwotna sepsa.
Płucna postać dżumy występuje zazwyczaj jako wtórna komplikacja pozostałych postaci. Na tej drodze do zakażenia dochodzi jedynie w pomieszczeniach małych i źle wentylowanych.
Objawy dżumy :
1. w dżumie dymieniczej objawy pojawiają się w okresie od dwóch dni do tygodnia od ukąszenia i są to:
- objawy nieswoiste, takie jak wysoka gorączka (powyżej 38°C)
- poty, dreszcze,
- rozszerzenie naczyń krwionośnych,
- ból głowy i znaczne osłabienie.
- później następuje powiększenie węzłów chłonnych (nawet do ok. 10 cm), zwłaszcza pachwinowych, rzadziej pachowych, szyjnych lub innych oraz objawy zapalenia naczyń chłonnych. Powiększone węzły chłonne stają się bolesne (czasem wywołując przykurcze kończyny), miękkie (z powodu martwicy o mechaniźmie zawału i zmian ropnych w centralnych jego częściach), ich zawartość może ulec opróżnieniu przez samoistne przetoki. Bez leczenia postać dymienicza kończy się śmiercią w 50% przypadków.
2. w postaci sceptycznej poza objawami nieswoistymi, panuje duża bakteriemia.
- pojawia się uogólniony zespół odczynu zapalnego.
- powstają mikrozatory bakteryjne w końcowych naczyniach krwionośnych palców rąk i stóp oraz nosa, czego skutkiem jest zgorzel (objawiająca sie czarnym zabarwieniem tkanek).
W tej postaci śmiertelność jest zawsze wysoka, a rokowanie bardzo poważne.
3. w postaci płucnej występują objawy ciężkiego, wysiękowego zapalenia płuc, z krwiopluciem, dusznością i sinicą. Rokowanie jest znacznie poważniejsze niż w postaci posocznicy, a śmiertelność blisko stuprocentowa. Śmierć następuje w przeciągu kilku dni z powodu wstrząsu i duszności. Postać płucna charakteryzuje się niezwykłą zaraźliwością drogą kropelkową (bez pośrednictwa pcheł).
Leczenie polega na pozajelitowym podawaniu antybiotyków zawierających streptomycynę, gentamycynę (te dwa antybiotyki są tzw. lekami z wyboru w leczeniu dżumy), ciprofloksacynę, cefalosporyny (w dżumie uogólnionej i płucnej) i niektóre tetracykliny, najczęściej doksycyklinę (w łagodnych przypadkach). Duże znaczenia ma leczenie wspomagające; konieczność chirurgicznego opracowania dymienic jest rzadkością.
W Polsce chorzy na dżumę podlegają przymusowej hospitalizacji.
Profilaktyka
Profilaktyka polega na unikaniu kontaktu z padłymi zwierzętami dzikimi oraz sytuacji, w których może dojść do pogryzienia przez gryzonia (np. podczas karmienia); używaniu środków przeciw pchłom u zwierząt domowych.

Zobacz więcej >>